Vilcacora - skarb lasów tropikalnych!

lasy tropikalne - zalesiony obszar na którym żyje około połowy z pośród wszystkich zwierząt i roślin obecnych na Ziemi. Lasy tropikalne są głównym źródłem tlenu oraz naturalnym zbiornikiem zatrzymującym dwutlenek węgla, dzięki czemu przeciwdziałają powstawaniu efektu cieplarnianego. Są również najbardziej złożonym ekosystemem, który kształtował się przez 5 milionów lat.

W obecnych czasach, dzięki prowadzonej przez człowieka rabunkowej gospodarce lasy tropikalne są już zredukowane do połowy ich pierwotnej wielkości. Szacuje się, że przy obecnym postępowaniu ludzi, lasy przestaną istnieć do 2050 roku.

Uncaria tomentosa jest lianą rosnącą naturalnie w dżunglach Ameryki Południowej i środkowej. Jednak ze względu na specyficzny skład gleby, atmosfery, oraz rośliny wegetujące w jej sąsiedztwie Vilcacora - czyli Uncaria tomentosa rosnąca w Montanii Peruwiańskiej zasługuje na największą uwagę. Jej bioaktywne składniki od lat stanowią przedmiot zainteresowania badaczy z różnych dziedzin: lekarzy, farmakologów czy botaników. Zainteresowanie to miało niewątpliwie wpływ na to, iż roślina ta została wszechstronnie zbadana przez naukowców, m.in. w Austrii, Szwecji, Japonii, Włoszech, Rosji, nie wspominając o krajach Ameryki Południowej.

Alkaloidy zawarte w Vilcacorze
Najważniejszą grupą substancji biologicznie aktywnych są alkaloidy. W Vilcacorze występują 2 grupy alkaloidów: indolowe i oksoindolowe. Cenne są też inne substancje aktywne farmakologicznie, takie jak: polifenole, sterole, glikozydy kwasu chinowego, terpeny i ich pochodne oraz inne aktywne związki. Główne alkaloidy to hirsutyna, hirsuteina i dihydrokorynanteina (alkaloidy indolowe). Hirsutyna jest silnym związkiem o charakterze przeciwwirusowym, rozluźnia mięśnie gładkie, przez co obniża ciśnienie tętnicze i ma działanie przeciwskurczowe, chroni śluzówkę przewodu pokarmowego oraz wykazuje właściwości znieczulające.
Alkaloidy oksoindolowe wysoce aktywizują układ immunologiczny, szczególnie mechanizmy odpowiedzialne za odporność przeciwwirusową.
Alkaloidy oddziałują też na układ nerwowy, obniżają ciśnienie tętnicze, działają rozluźniająco, mają też działanie przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i pobudzają aktywność oddechową.

Glikozydy
Niektóre glikozydy izolowane z U. tomentosa są związkami o właściwościach przeciwwirusowych i przeciwzapalnych. Roślina ta zawiera kwas ursolowy i oleanowy, które mają właściwości antyoksydacyjne.

Sterole, taniny i flawonoidy
Sterole zawarte w U. tomentosa cechują się działaniem przeciwzapalnym. Taniny zaś wpływają pozytywnie na motorykę jelit i dróg żółciowych. Mają ponadto wartości smakowe pobudzające apetyt i podobnie, jak kwasy urosolowy i oleanowy, antyoksydacyjne. Flawonoidy działają ochronnie na naczynia krwionośne, wykazują właściwości przeciwzapalne, a także silnie działają antyoksydacyjnie.

Toksyczność
Vilcacora jest nietoksyczna. LD 50 dla Vilcacory wynosi 16 g/kg wagi ciała. Preparat nie jest podawany dzieciom poniżej trzeciego roku życia, nie powinien on być zalecany chorym po- lub oczekującym na przeszczepy narządów ani kobietom ciężarnym.

Omawiając najnowsze osiągnięcia naukowe, nie sposób pominąć prób wyjaśnienia mechanizmów działania Uncarii tomentosa. Najbardziej interesujące wyniki otrzymał Yezhou Sheng z Uniwersytetu w Lund (Szwecja), który badał wpływ vilcacory na komórki nowotworowe. Dodając ekstrakty Uncaria tomentosa do szybko dzielących się komórek białaczkowych, zauważył, że nie tylko hamuje ona tempo ich podziałów, ale również inicjuje proces ich samounicestwienia zwany apoptozą. Proces ten, określany również samobójczą śmiercią komórek, to wytworzony w trakcie ewolucji naturalny mechanizm obronny organizmów wielokomórkowych, który ma na celu bezpieczną eliminację komórek, które stanowią zagrożenie dla funkcjonowania ustroju. Apoptoza dotyczy zwykle tych komórek, które wskutek mutacji lub innych uszkodzeń, zmieniają typowy dla swojego charakteru metabolizm, np. zwiększają tempo podziałów albo rozpoczynają produkcję nietypowych białek, co często jest przejawem rozwijającego się nowotworu. W takiej sytuacji otaczające tkanki wysyłają sygnały, które mają na celu aktywację samobójczych genów w zmienionych komórkach i tym samym wprowadzenie ich w stan apoptozy. Komórka, która odbierze „sygnał śmierci” kurczy się i stopniowo zostaje wchłonięta przez otaczające tkanki nie wywołując stanów zapalnych typowych dla niefizjologicznej „nieplanowanej” nekrozy. Spektakularność eksperymentu Shenga polega na tym, że po raz pierwszy udowodnił wpływ Uncarii tomentosa na selektywną apoptozę komórek nowotworowych.

Prace nad działaniem Uncarii obejmowały ostatnio również poznanie mechanizmów jej aktywności przeciwzapalnej. Największe osiągnięcia na tym polu odnosi od kilku lat zespół kierowany przez M. Sandoval z Centrum Nauk Kardiowaskularnych w Nowym Jorku. Zespół ten udowodnił, że preparaty z Uncarii tomentosa niezwykle skutecznie obniżają produkcję czynnika martwicy nowotworów TNF-α, który wydzielany przez makrofagi powoduje ostre reakcje zapalne. Odkryte zjawisko znajdzie z pewnością zastosowanie w produkcji nowej generacji leków przeciwzapalnych stosowanych chociażby w zaawansowanych stanach reumatycznych czy chorobie Crohna. Aktualne terapie polegające na podawaniu przeciwciał skierowanych przeciwko TNF są bardzo drogie, gdyż cena jednej dawki preparatu przeciwciał przekracza często 2000 USD.

Badania nad vilcacorą prowadzone są również w polskich placówkach naukowych. Na tym polu dużymi osiągnięciami wykazali się m.in. prof. Mieczysław Kuraś (Uniwersytet Warszawski), prof. Jerzy Łukasiak (Akademia Medyczna, Gdańsk), dr Bogdan Falkiewicz (Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii, Gdańsk) oraz prof. Marian Kondracki (Państwowy Instytut Weterynaryjny Puławy).